25.06.2025

Hoe is jouw nieuwsgierigheid?

Eerst dachten we dat nieuwsgierigheid een vast kenmerk is. Je bent nieuwsgierig of je bent het niet. Vervolgens bleek dit een denkfout. Nieuwsgierigheid is ontwikkelbaar en varieert over situaties. Toen kwamen we erachter dat er verschillende soorten nieuwsgierigheid zijn.  Sommige auteurs onderscheiden drie soorten nieuwsgierigheid. Stefaan van Hooydonk onderscheidt bijvoorbeeld cognitieve, persoonlijke en sociale nieuwsgierigheid. De een wil graag alles weten over de wereld, de ander wil alles weten over andere mensen (en dieren) en de derde wil alles weten over zichzelf. 

De vraag of iemand nieuwsgierig is of niet, is geen goede vraag. Iedereen is wel ergens nieuwsgierig naar. De goede vraag is “Hoe is jouw nieuwsgierigheid?”. 

In een artikel uit 2018 onderscheiden Kashdan, Disabato, Goodman, & Naughton vijf vormen van nieuwsgierigheid:

Plezier hebben in vrijelijk exploreren (Joyous exploration): Het vol verwondering zijn over de fascinerende kenmerken van de wereld.

Deprivation sensititvity (problemen niet los kunnen laten): het herkennen van een leemte in kennis en vaardigheden waarvan de vulling verlichting biedt. Dit soort nieuwsgierigheid voelt niet per se goed, maar mensen die deze ervaren werken onophoudelijk door om problemen op te lossen.

Sociale nieuwsgierigheid: praten, luisteren en anderen observeren om te leren wat ze denken en doen. Mensen zijn inherent sociale dieren, en de meest effectieve en efficiënte manier om te bepalen of iemand vriend of vijand is, is sociale informatie verkrijgen.

Stresstolerantie: een bereidheid om de angst die gepaard gaat met nieuwigheid te accepteren en zelfs te benutten. Mensen die dit vermogen missen, zien wel informatielacunes, ervaren wel verwondering en zijn wel geïnteresseerd in anderen, maar ze gaan niet aan het verkennen en uitzoeken, omdat dit te veel stress oplevert

Sensatie zoeken (thrill-seeking): bereid zijn om fysieke, sociale en financiële risico’s te nemen om gevarieerde, complexe en intense ervaringen op te doen. Voor mensen met deze capaciteit moet de angst om iets nieuws aan te gaan worden versterkt, niet verminderd.

De vijfdeling van Kasdan et al. vind ik niet helemaal goed. Zo ontbreekt de cognitieve nieuwsgierigheid, ook wel epistemische nieuwsgierigheid of leergierigheid genoemd, en de persoonlijke nieuwsgierigheid. Stresstolerantie vind ik een vreemde eend in de bijt. Volgens mij gaat dit meer over veranderbereidheid of verandergerichtheid. 

Daarom heb ik een nieuwe indeling in acht soorten nieuwsgierigheid ontworpen en er een vragenlijst voor gemaakt waarmee iemands patroon van nieuwsgierigheden zichtbaar kan worden gemaakt. Dit instrument verschijnt binnenkort in mijn nieuwe boek “Lerende organisaties 2.0: nieuwsgierigheid als motor”. Op grond hiervan kunnen de gewenste vormen van nieuwsgierigheid worden doorontwikkeld en kunnen de favoriete nieuwsgierigheden van medewerkers en teams worden aangesproken. 
In mijn volgende blog presenteer ik de nieuwe indeling in acht soorten nieuwsgierigheid.

Referenties

Kashdan, T.B., Disabato, D.J., Goodman, F.R., & Naughton, C. (2018). The Five Dimensions of Curiosity. Harvard Business Review, Gedownload op 5 mei 2020 van https://hbr.org/2018/09/curiosity.

Simons, P.R.J. (2025). Lerende organisaties 2.0: nieuwsgierigheid als motor. Visie op leren.

Van Hooydonk, S. (2023). Pleidooi voor nieuwsgierigheid op het werk. Thema.